Bozuk paraların kenarları niçin tırtıllıdır?

   Özellikle kağıt para devrinden önce, alışverişte kullanılan paralar altın ve gümüş içeriyorlardı. Her devirde olduğu gibi o devirde de bulunan bazı düzenbazlar, bu paraları kenarlarından kazıyarak, çok az miktarda da olsa, bu değerli madenleri biriktiriyor, parayı da tekrar kullanabiliyorlardı.
  O devirlerde tüccarlar, parayı tartıyorlar ve ağırlığı eksikse kabul etmiyorlardı. Tabii, para da elinizde kalıyordu. Antik para kataloglarında dikkat ederseniz paraların büyük bir kısmının tam yuvarlak olmadığını görürsünüz.
  Bu sorunu çözmek ve halkı eksik paraya karşı korumak için bozuk paraların kenarları tırtıllı yapılmaya başlandı. Bu tırtıllar sayesinde paranın kenarlarının kazındığı hemen belli oluyordu ve kenarı kazınmış parayı kimse almıyordu.
  Bu adet günümüze kadar devam etti. Artık içinde değerli bir maden bulunmamasına rağmen, bozuk paralarımızın kenarlarında ya tırtıl ya da bir yazı vardır.
  Günümüzde madeni paralar "bozukluk" veya "ufaklık" adı altında sadece küsuratları ödemede kullanılıyor. Bozuk paralar da para olma niteliklerini kanundan almalarına rağmen, kullanılmalarında bazı sınırlamalar vardır.
  Gerek kağıt, gerekse madeni para olsun, her ikisiyle de yapılan ödemeleri kabul etmemek mümkün değildir. Buna "Kanuni Tedavül Mecburiyeti" denilir ki, kağıt paralarda bu mecburiyet sınırsızdır. Ödenen miktar ne kadar büyük olursa olsun, karşı taraf bunu kabul etmek mecburiyetindedir.
  Madeni paraların ise mecburiyeti sınırlıdır. En çok üzerlerinde yazan değerin 50 katını tamamen bozuk para ile ödeyebilirsiniz. Örneğin 5 kuruşlarla, 2.5 liraya kadar ödemelerinizi yapabilirsiniz ama daha fazlasını  da bozuk para ile ödeme isteğinizi karşı taraf kabul etmeyebilir.
  Kağıt paraların Merkez Bankası tarafından basıldığı bilinir de, madeni paraları Maliye Bakanlığının çıkardığı pek bilinmez. Madeni paraların toplam para stoku içindeki oranı da yaklaşık %1 civarındadır.
  Hiç dikkat ettiniz mi? İnsan yüzleri kağıt paralarda önden, madeni paralarda ise yandandır. Madeni paralarda yer çok küçük olduğundan, kabartma tekniği ile bir yüzün tam detayını vermek mümkün olmamaktadır. Yandan bir profil kişiyi daha tanınır kılmaktadır.
  İşte size bozuk paraların kenarlarının niçin tırtıllı olduğunun ve para ile ilgili bazı gerçeklerin küçük bir hikayesi.